اولین دستگاههای خودپرداز آفلاین در ایران در دهه ۵۰ وارد ایران شد. ۱۶ بهمن ۱۳۵۱ روزنامه کیهان نوشت «اولین باجه اتوماتیک کامپیوتری شروع به کار کرد» این دستگاه، در ایران به وسیله بانک بیمه بازرگانان و در شهر تهران راه‌اندازی شد. ایران، در آن زمان (سال ۱۳۵۱) نخستین کشور خاورمیانه بود که باجه اتوماتیک کامپیوتری بانکداری در آن آغاز به کار می‌کرد. بانک سپه نیز هم‌زمان اقدام به خرید چند دستگاه خودپرداز از مدل Chubb MD2 کرده بود که چون وچرهای یکبار مصرف (مثل کارت‌های هدیه امروزی) و البته فقط برای یک تراکنش در اختیار مشتریان قرار می‌گرفت و مشتری می‌توانست برای دریافت یک پاکت حاوی ۱۰۰۰ تومان وجه نقد این وچر را مورد استفاده قرار دهد مورد استقبال واقع نشد و مدیران بانک به توسعه شبکه پرداخت الکترونیکی خود در آن زمان نپرداختند. پس از آن و در سال ۱۳۷۰ معادل ۱۹۹۱ میلادی شرکت «ایران ارقام» موفق به ورود ۱۰ دستگاه خودپردازان سی آر شد.
مزایای خودپرداز
- براساس گزارش بانک مرکزی یک خودپرداز موجب افزایش تجارت در موسساتی که در آن نصب شده می‌شود. مشتریان دارای کارت‌های ماشین‌های خودپرداز معمولا ۲۰ تا ۲۵ درصد بیش از مشتریان فاقد کارت، خرید می‌کنند. بدین ترتیب خودپردازها موجب رونق کسب‌وکار میشوند.
- اعتبار بخشی به مکان و محلی که دستگاه در آن نصب می‌شود. دستگاه خودپرداز یک وسیله الکترونیکی پیشرفته است که بدون تایید و زیرساخت‌های معتبر بانکی قادر به ارائه خدمات نیست. بر همین اساس هر جا که دستگاهی مشغول به کار است یعنی حداقل یک بانک و دو شرکت مهندسی معتبر در حال خدمت‌رسانی هستند. فروشگاه، شرکت و مغازه دارای دستگاه خودپرداز از وجه اجتماعی و اعتبار بالاتری نسبت به سایر رقبای خود برخوردار است. این مزیت یک ارزش پنهان برای کسب‌وکارها و همچنین فروشگاه‌های تازه تاسیس است. به شکلی که بسیاری از مجمتع‌های تجاری تازه تاسیس و فروشگاه‌های جدید در بدو کار اقدام به خرید دستگاه خودپرداز می‌کنند.
- استفاده از خودپردازها موجب ایجاد تجارت‌های جدید می‌شود؛ زیرا عموما مردم مایل به استفاده از مکان‌های دارای خودپرداز هستند که این به نوبه خود موجب ایجاد و گسترش زمینه‌های جدید تجارت می‌شود. مثلا با تبلیغاتی که در صفحه نمایش خودپرداز قرار داده میشوند توجه عمومی به کالاها و خدمات جدیدتر جلب می‌شود، بنابراین تجارت‌های جدید رونق می‌گیرد.
- استفاده از خودپردازها ریسک ناشی از چک‌های برگشتی را کاهش می‌دهد زیرا امکان پرداخت به سرعت برای خریدار در لحظه خرید وجود دارد.
- استفاده از خودپردازها دارنده آن را از حمل فیزیکی پول بی‌نیاز می‌کند. بنابراین امنیت سرمایه را از جهت سرقت آن به حداقل می‌رساند. این امر ضمن کاستن از حمل‌ونقل غیرضروری شهروندان، موجب کاهش ترافیک و آلودگی هوا نیز می‌شود، زیرا امکان اخذ پول از شعبات دیگر و بانکهای دیگر را ممکن می‌سازد.
- افزایش اقبال عمومی به استفاده از خودپردازها امکان ایجاد صرفه‌جویی در هزینه‌های چاپ اسکناس را به‌دنبال خواهد داشت، زیرا استفاده از پول کاغذی را کاهش می‌دهد. ۱۰ سال پیش شاید خدمات دستگاههای خودپرداز فقط محدود به پرداخت نقدینگی و نهایتا اعلام مانده حساب بود اما امروز یک دستگاه خودپرداز خدمات یک باجه بانک را به طور خودکار انجام می‌دهد. استفاده بیشتر مردم از خودپرداز و حذف اسکناس یعنی توسعه فرهنگ تجارت الکترونیک و فرهنگ تجارت الکترونیک یعنی امنیت، شفافیت، دقت، سهولت و سرعت بالاتر. به لطف دستگاههای خودپرداز تقریبا در اکثر بانک‌ها خبری از صف مشتری نیست مگر برای خدمات اداری بانکی.
مزایای خودپردازهای شخصی
- نخستین مزیتی که شاید بتوان درباره خودپردازهای شخصی گفت این است که با استفاده از آنها می‌توان کسب‌وکاری داشت. با توجه به تراکنش‌ها و سهمی که نصیب دارنده دستگاه می‌شود، می‌توان ماهیانه درآمدی از ۳ تا ۷ میلیون تومان به دست آورد. البته تهیه این دستگاه هزینه‌ای بین ۳۵ تا ۷۰ میلیون تومان دارد و باید مبلغی برای گردش مالی در دستگاه گذاشت که این مبلغ از ۱۵۰ میلیون تومان تا ۶۰۰ میلیون تومان متغیر است.
- سوددهی دستگاه خودپرداز شما آمارهای ارزشمندی به دنبال خود دارد. مثلا در هر ماه چه تعداد کارت شارژ خریده‌اند، چه مقدار پول نقد برداشت شده است و چه تعداد بابت کارت به کارت برای شما سودآوری کرده‌اند. این آمار رفتارهای مالی مردم و بعضا مشتریان محل نصب دستگاه را نشان می‌دهد، مثلا در جایی که مردم بیشتر کارت شارژ می‌خرند با جایی که بیشتر پول نقد دریافت می‌کنند می‌توان کسب‌وکارهای متفاوتی راه‌اندازی کرد.
- دستگاه خودپرداز نیاز به سرویس، اینترنت، خدمات پس از فروش و بروزرسانی‌های دوره‌ای دارد، بنابراین فعالیت یک دستگاه خودپرداز یعنی اشتغال‌زایی تخصصی برای بسیاری از جوانان و شرکت‌های فعال حوزه تجارت الکترونیک. یک دستگاه خودپرداز فعال تنها برای صاحب آن سودآوری ندارد، بلکه برای مجموعه‌ای سیستم‌ها و افراد ارزش خلق می‌کند و این یعنی توسعه اقتصادی. البته در این میان باید به این نکته اشاره کرد که تراکنش‌های خرد و کارهایی مانند خرید شارژ برای سیستم بانکی مشکل‌زاست و در ابعاد کلان هزینه‌هایی را به بانک‌ها و به همین نسبت به اقتصاد کشور وارد می‌کند.
- شاید بتوان دستگاه خودپرداز یکی از نمادهای به‌روز بودن است. بخشی قابل توجهی از جمعیت جوان کشورمان ایران با فناوری اطلاعات عجین شده‌اند. وقتی دستگاه خودپرداز دارید ناخواسته با مشتریان جوان و بروز جامعه ارتباط بیشتر و هدفمندتری برقرار خواهید کرد.
- نکته دیگر برای دریافت خودپردازهای شخصی این است که حتی اگر متقاضی، محلی جهت استقرار دستگاه ATM ندارد اما از سرمایه کافی برخوردار است می‌تواند با یک اجاره‌نامه جداگانه قسمتی از یک مغازه، فروشگاه و یا مکان شخص دیگری را جهت استقرار اجاره کند. در این صورت متقاضی بابت استفاده از فضای تجاری که در اختیار دارد ماهیانه اجاره بهائی را پرداخت می‌کند.
از سال ۱۳۹۵ بانک‌ها واگذاری دستگاههای خوپرداز به اشخاص را آغاز کردند. در سال ۱۳۹۶ این روند با شتاب بیشتری ادامه پیدا کرد و اکنون به یک کسب‌وکار تبدیل شده است. واگذاری دستگاههای خودپرداز به این صورت است که اشخاص حقیقی با در نظر گرفتن یک مکان مناسب این دستگاه‌ها و لوازم جانبی آن را از یک شرکت خریداری می‌کنند و سپس با بانک عامل وارد قرارداد میشوند. شخص خریدار این دستگاه‌ها، باید قسمتی از سرمایه خود را برای خرید و قسمتی از آن را برای شارژ پولی دستگاه و سرمایه در گردش، هزینه کند. این دستگاه‌ها دو مدل دیواری و سالنی هستند و بنا به برند و ضمانت، قیمتهای متفاوتی دارند.
فرآیند عقد قرارداد رسمی بین شرکت ارائه‌دهنده خودپرداز و متقاضیان حقیقی یا حقوقی و همچنین اقدام جهت اتصال به سوئیچ بانکی بین نماینده بانک منتخب و متقاضی، یک ماه به طول می‌انجامد. مرحله آخر نیز نصب و راه‌اندازی خودپرداز متصل به سوئیچ بانکی توسط کارشناسان متخصص شرکت است.
مالکیت این دستگاه‌ها کاملا شخصی بوده و شرکت‌ها صرفا فروش، خدمات و پشتیبانی دستگاه‌ها را عهده‌دار هستند. درواقع مالک اصلی خودپرداز متقاضی خواهد بود و دستگاه مانند یک ماشین مکانیکی قابل خرید و فروش است و طرف قرارداد نیز به صورت مستقیم، سرپرستی بانک عامل خواهد بود. اقدامات لازم نسبت به زیرساخت و ملزومات مربوط به محل نصب دستگاه نیز توسط کادر فنی شرکت صورت می‌گیرد.
همچنین بابت تمامی تراکنش‌هایی که با دستگاه صورت می‌گیرد اعم از وجه خروجی شتابی، کارت به کارت، پرداخت قبوض، موجودی و شارژ، کارمزدهای مشخصی پرداخت می‌شود که در قرارداد ذکر می‌شود.
دستگاه ATM چگونه کار می کند؟
ATM كه مخفف كلمه “Automated teller machine” است نمونه یک ترمینال داده با دو قسمت ورودی و چهار قسمت خروجی می باشد. مانند دیگر ترمینال های داده، ATM با استفاده از رابط های ارتباطی به پردازشگر میزبان (host processor) متصل می شود. پردازشگر میزبان (host processor) مانند یک ارائه کننده خدمات اینترنت (ISP) می باشد که از طریق درگاه های مختلف به تمامی شبکه های مختلف ATM متصل می باشد.
بعضی از پردازشگرهای میزبان (host processor) می توانند از خطوط اختصاصی و اتصالات تلفنی پشتیبانی نمایند. دستگاه هایی که با خطوط اختصاصی کار می کنند مستقیما از طریق ۴ سیم، نقطه به نقطه و خط تلفن مخصوص به پردازشگر میزبان (host processor) متصل می شوند. ATM هایی که با خطوط تلفن کار می کنند با استفاده از یک مودم و خط تلفن عادی آزاد یا یک مرکز خدمات اینترنت به پردازشگر میزبان (host processor) متصل می شوند.
دستگاه های دستگاه های دستگاه های با خطوط اختصاصی برای محیط هایی است که مراجعه دستگاه بسیار زیاد است و کار باید سریع انجام شود و دستگاه های با خط تلفن برای تجارت های کوچک در فروشگاه ها اغلب به کار می رود. هزینه اولیه برای دستگاه تلفنی برابر نصف هزینه برای دستگاه با خطوط اختصاصی می باشد. پردازشگر میزبان (host processor) ممکن است متعلق به یک بانک خاص باشد و در همان بانک باشد که برای امور مالی مشتریان خود در نظر گرفته شده و به شبکه دیگر بانک ها و شعبه ها متصل نیست
درآمد عابربانک چگونه محاسبه می شود ؟
ارائه هر خدمتی در شبکه شتاب کارمزدی بهمراه دارد که این کارمزدها برای دستگاه خودپرداز نیز تعریف شده و برای همه ارائه دهندگان این نوع خدمات یکسان است ، در
مبحث خودپردازهای مشارکتی بین ۵۰% تا ۶۳٪ از کل درآمد ۱۰۰٪ خودپرداز به مالک خودپرداز تعلق دارد ،اگر این کارمزد را ۶۰٪ در نظر بگیریم از قرار ذیل می باشد :
برای خروج هر ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان پول نقد از عابربانک کارمزدی بمیزان ۶٫۶۰۰ تومان
برای خرید هر شارژ ۹۰ تومان
گرفتن موجودی: ۳۰ تومان
برای انتقال وجه : ۱۸۰ تومان
برای پرداخت قبوض ۱۵۰ تومان (بستگی به مبلغ قبض دارد)
که می توان حدود درآمد یکماه یک عابربانک را با توجه به مبالغ بالا محاسبه نمود :
اگر عابربانک در روز حدود ۲۰٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان پول نقد پرداخت نماید کارمزد آن می شود :
(تومان) ۱۳۲٫۰۰۰=۶٫۶۰۰*۲۰ (درآمد روزانه)
(تومان) ۳٫۹۶۰٫۰۰۰=۱۳۲٫۰۰۰*۳۰ (درآمد ماهانه)
و کارمزد بقیه خدمات ماهانه بین ۵۰۰٫۰۰۰ تومان تا ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان
چه زمانی کارمزدهای ماهیانه عابربانک به حساب مالک دستگاه واریز می گردد ؟
طبق الزام قراردادی که بانکهای ارائه دهنده سوئیچ با مالکین محترم دارند ، کارمزد ماهانه را به حساب مالکین محترم عابربانکها واریز نمایند .
برای راه اندازی یک دستگاه عابربانک باید چه مواردی مد نظر قرار گیرد ؟
برای جا نمایی و تعیین مکان دستگاه عابربانک باید فاصله ای ۳۰۰ متری با نزدیکترین عابربانک را حفظ نمود .
باید تراکم جمعیتی منطقه را درنظر داشته باشیم
دستگاههای که هم اکنون در کشور وجود دارند اکثرا وارداتی از کشور ترکیه میباشند
که تماما استوک ( دسته دوم) بوده و خارج از کشور نوسازی و وارد کشور میگردند ویااینکه از سطح بانک های کشور به وسیله مزایده جمع اوری میگردد ودر داخل نوسازی میشوند
که برای مشتریان اصالت شرکت و سابقه فروش و تیم خدمات وپشتیبانی فاکتورهای اصلی خرید یک محصول میباشد
مدلهای موجود دربازار اعم از برندهای ncr,wincore,grg,Hyosung میباشند که قیمتهای انان بسته به برند وکیفیت ومونتاژ انها متفاوت میباشد.
کلام اخر
کسب و کارهای موفق ضامن شکوفایی اقتصادی و آن نیز بستر ساز آسایش خاطر جامعه است .
مفتخریم در مجموعه ای خدمت می کنیم که بر پایه این باور شکل گرفته و می کوشد تا ثروت آفرینی پایدار برای نسلها را از تفکر به واقعیت تبدیل نماید .
شرکت مهندسی به نوین پرداز نارین با طرح ریزی و استراتژی های سرمایه گذاری و مالی در حوزه بانکداری الکترونیکی در کشور آغاز به کار نمود .
در این مجموعه سامت سازمانی و صداقت را سرلوحه فعالیت های شبانه روزی خود قراردادیم تا بتوانیم ارزشمند ترین دستاورد خود را که پشتیبانی تکیه پذیر و همگامی مطمئن برای مشتریان است ، محافظت و گسترش دهیم .
ما در نارین مشتریان را تنها نمی گذاریم و از آغاز تا انجام و حتی پس از به ثمر نشستن هر پروژه ، گام به گام در کنارشان هستیم و یاریگر دوشادوش آنان .
خشنودی مشتریان ارزشمند ترین سرمایه ماست و مشتریان به دور از اعراق ، شعارها ، شرکای حقیقی و همراهان همیشگی موفقیت ما هستند . تلاش کردیم در بخشهای مختلف با شنیدن صدای مشتریان و تشخیص درست ، مشتری را قطب نمای حرکت خود در فرآیند تعمیرات و نگهداری مهندسی قرار دهیم .
در پایان سربلندی و اقتدار کشور عزیزمان ایران را در ضّل توجهات حضرت صاحب الزمان از خداوند منان خواستاریم.
و من الله التوفیق